De Strontrace is in 1974 door architect en vuurtorenwachter Reid de Jong voor het eerst georganiseerd. Het is een blijvertje gebleken en zeker nu door de hernieuwde aandacht voor zeilvracht en misschien ook door het stikstof akkefietje in de politieke wereld is het meer dan actueel.
50 Jaar Strontrace wordt dit jaar groots gevierd. Zeilende vrachtschepen geladen met mest varen anno 2023 van Workum naar Warmond louter op de wind en met spierkracht. De organisator Vereniging Zeilvracht Workum heeft zelfs aan de Leidse Filmclub LVSL gevraagd hier een film over te maken. De film heeft als thema het hele proces van koe tot verwerking op de bollenvelden. Inmiddels de ‘dertig’ gepasseerd zijnde dringt mij de gedachten aan die goeie oude tijd toen alles nog gewoon was zich op. Feit is dat het een pracht van een wedstrijd is.
De Strontrace moet je als schipper een keer gevaren hebben!
Wat is de Strontrace?
Een zeilwedstrijd van Workum (Friesland) naar Warmond (Zuid Holland) en terug waarin zeilende vrachtschepen met een paar ton mest in hun ruim met een kleine bemanning zonder hulp van de motor strijden om de eer. En ’s nachts wordt gewoon doorgevaren.
In Workum wordt de mest er uit gedonderd en dan snel weer terug. Mij is het gebeurd dat we bij Workum ’s nachts aankwamen, inmiddels al best wat moe niet in de gaten hadden dat de bomen daar nogal over het water hingen. Enfin, we hebben zo ongeveer het hele bladerdak van 10 bomen op dek gekregen. Ik hoor die Warmonders op de wal nog lachen.
De schipper van de lemsteraak LE16 in de zeventiger jaren met de Waerd van Catwijk. Toentertijd met haar tuig van het Grouster skutsje een razend snel schip.
Ik weet nog precies haar afmetingen; 20,14 x 4,16m.
30 – 60 Ton bomen, roeien en jagen
Bomen, roeien en jagen op de ringvaart bij blakte of wind op de kop, met een zeilschip van 17 meter of langer van 30 tot 65 ton, het is geen uitzondering en geen sinecure. Natuurlijk wordt er ook ’s nachts gevaren want je wilt wel de eerste zijn.
De varensgasten onder de lezers weten dat ’s nachts niet alle bruggen worden bediend. Geen probleem want dan wordt simpelweg de mast, toch al gauw 18 of meer meters lang gewoon even gestreken.
In mijn opinie is het daarom een van de mooiste zeilwedstrijden. Het leert je omgaan met je schip op een manier die hooguit bij de allerkleinste open bootjes nog wordt uitgeoefend maar waar de doorsnee zeiler nooit mee te maken heeft.
Want doe het maar eens met je zeiljacht om zonder motor sluizen of bruggen te passeren, van lager wal weg te komen en haven in en uit te varen of met tegenwind de Ringvaart af te varen.
Strontrace of Beurtveer
Dit schrijvende zou eigenlijk iedere zeilschipper de Strontrace moeten hebben gevaren. Het is de beste leerschool om een zeilschip onder alle omstandigheden zonder motorhulp te schipperen.
Het alternatief voor de Strontrace is het Beurtveer. Hier geldt hetzelfde principe maar omdat je passagiers vervoert hoef je geen mest te laden. Wel moet je verschillende havens rond het IJsselmeer en Markermeer op het zeil in en uitvaren. De beurtschepen zijn gemiddeld genomen groter dan de vrachtschepen die aan de Strontrace meedoen waardoor het in- en uitvaren en afmeren nog een graadje lastiger is.
Meer over de Strontrace zie https://zeilvracht.nl/
Tips & Trucs om te leren zeilen als de schippers van de Strontrace
De film
Er is weinig bekend rond de mestvaart naar de Bollenstreek. In het artikel van Wouter in de Scheepspost is te lezen dat de mestvaart vanuit Friesland rond 1900 dateert. Willemijn Bánki en Letty Swart spoorden een aantal mestschippers en -handelaren uit Friesland op en in de Bollenstreek werden mensen benaderd met kennis van de mesthandel, het vervoer per schip en de bloembollenteelt.
De filmclub LVSL heeft het ‘Schippersgesprek’ samen met het CultuurHistorisch Genootschap Duin- en Bollenstreek (CHG) georganiseerd en voorbereid. De deelnemers waaronder kinderen van waren uitgenodigd om te vertellen over die tijd en het belang van koemest voor de bollenteelt. De interviews dienen als basis voor de documentaire.
